Szara pleśń [Botrytis cinerea]

Szara pleśń – charakterystyka

Szara pleśń jest jedną z najczęściej występujących chorób grzybowych roślin . Wywołuje ją grzyb botrytis cinerea. Występuje w czasie całego okresu wegetacji, zwłaszcza podczas pochmurnej, wilgotnej i chłodnej aury. Wiosną warunkami szczególnie sprzyjającymi rozwojowi tej choroby jest temperatura 15°C oraz wysoka wilgotność powietrza wynosząca powyżej 90%, co jest oczywiscie związane z długotrwałymi opadami. Występowaniu tego patogenu sprzyja również zbyt duże zagęszczenie upraw, zainfekowany materiał siewny, czy pozostawienie resztek pożniwnych. W mniej sprzyjających warunkach atmosferycznych choroba może rozwijać się w formie utajonej. Szara pleśń występuje w uprawach roślin ozdobnych, rolniczych, warzywniczych i sadowniczych.

Jakie są objawy szarej pleśni?

Objawy występowania szarej pleśni można zaobserwować praktycznie na wszystkich organach roślinny. Choroba pojawia się na liściach, pędach, pąkach, kwiatach, a także na owocach i szyjkach korzeniowych. W przypadku siewek objawem porażenia jest brunatnienie łodyg. Na pędach rośliny objawy choroby występują w postaci eliptycznych, wodnistych zmian. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza zmiany te przybierają formę pierścieniową. Z kolei na liściach zmiany najczęściej widoczne są w miejscu zranienia lub uszkodzenia rośliny. Szara pleśń często występuje w uprawach o nadmiernym zagęszczeniu.

Jak rozpoznać szarą pleśń?

Szara pleśń może porażać rośliny znajdujące się we wszystkich fazach rozwojowych. Objawy szarej pleśni obserwuje się w postaci śladów pylącego nalotu oraz widocznych gołym okiem przebarwień tworzących specyficzne plamy. Porażone pąki kwiatowe przybierają barwę brunatną i zamierają. Z kolei na wyrośniętych roślinach oraz na owocach pojawiają się brunatne plamy, które z czasem gniją. Zainfekowane miejsca najczęściej pokrywa szary nalot, na którym tworzą się sklerocja, będące formami przetrwalnikowymi szarej pleśni.

Kiedy i gdzie występuje szara pleśń?

Szara pleśń jest chorobą grzybową rozpowszechnioną w głównych rejonach uprawy roślin rolniczych, warzywniczych i sadowniczych . Często atakuje również rośliny ozdobne. Choroba rozwija się w szerokim zakresie temperatur oraz w warunkach podwyższonej wilgotności. Często atakuje rośliny uprawiane pod folią. Infekcje występujące dzięki szarej pleśni, powodują znaczne straty w plonie, wynoszące nawet do 60%. Jednocześnie szara pleśń obniża znacząco jakość plonu. Jest jedną z chorób grzybowych, które atakują ponad 200 gatunków roślin, a ponadto może występować nawet w przechowalniach.

Jakie są przyczyny występowania szarej pleśni?

Do najważniejszych przyczyn występowania chorób grzybowych, w tym szarej pleśni należą:

• zbyt krótka przerwa w uprawie gatunków roślin podatnych na szarą pleśń,
• pozostawione na polu resztki roślinne,
• materiał siewny zainfekowany przez szarą pleśń,
• osłabienie roślin,
• brak odpowiedniej wentylacji w tunelach foliowych oraz szklarniach,
• przenawożenie azotem powodujące wybujały wzrost nadziemnych części roślin,
• niedobór światła,
• obecność szkodników powodujących uszkodzenia upraw,
• zbyt duże zagęszczenie roślin (mała przewiewność plantacji),
• brak skutecznych zabiegów ochrony roślin.

Jaka jest szkodliwość szarej pleśni?

Szara pleśń jak każda choroba grzybowa, może powodować znaczne obniżenie plonów. Co więcej, formy przetrwalnikowe choroby umiejscowione w pozostałościach roślin, mogą zarażać rośliny w kolejnym sezonie. Silne porażenie szarą pleśnią może powodować duże straty w plonie sięgające nawet 60%. Dlatego bardzo ważna jest dokładna obserwacja plantacji i szybka reakcja gdy tylko wystąpią pierwsze objawy choroby.

Zapobieganie szarej pleśni

Do najskuteczniejszych działań zapobiegających występowaniu szarej pleśni należą:

• staranne usuwanie resztek roślinnych,
• zachowanie odpowiednio dużej rozstawy przy zakładaniu plantacji,
• nawadnianie plantacji bez moczenia nadziemnych części roślin,
• wietrzenie tuneli foliowych oraz szklarni,
• stosowanie kwalifikowanego, zaprawionego materiału siewnego,
• wzmacnianie odporności roślin,
• eliminacja szkodników powodujących uszkodzenia roślin,
• rozszerzenie płodozmianu,
• dezynfekcja narzędzi i sprzętu,
• zbilansowane nawożenie,
• usuwanie porażonych chorobą fragmentów roślin lub całych roślin,
• dobór odmian o podwyższonej odporności na szarą pleśń.

Zwalczanie szarej pleśni

Szara pleśń to choroba, której zwalczanie polega na stosowaniu zarówno działań profilaktycznych jak i doraźnych. Profilaktyka zapobiegania szarej pleśni obejmuje szereg działań, takich jak dokładne usuwanie resztek roślinnych, stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego czy też zapewnieniu odpowiedniej rozstawy roślin na plantacji. Doraźne zwalczanie szarej pleśni to stosowanie odpowiednio dobranych środków ochrony roślin z grupy fungicydów. Ważne jest, aby wybrany środek grzybobójczy był stosowany zgodnie z zalecaniami producenta preparatu.

Skuteczne środki do zwalczania szarej pleśni

Szara pleśń jest groźną chorobą grzybową. Jej zwalczanie polega na zastosowaniu preparatów o działaniu przeciwgrzybiczym. Jednym z najskuteczniejszych rozwiązań jest środek grzybobójczy Caryx^® 240 SL.

Inne polecane środki ochrony roślin dedykowane do zwalczania szarej pleśni to: Signum^® 33 WG, Serifel^®, Scala^® oraz środek grzybobójczy Pictor^® 400 SC.

Jakie uprawy atakuje szara pleśń?

Choroba grzybowa, którą jest szara pleśń, najczęściej występuje w uprawach roślin ozdobnych, rolniczych, warzywniczych i sadowniczych. Szczególnie narażone na chorobę są rośliny uprawiane w szklarniach, gdzie występuje wysoka wilgotność powietrza.

Jakie są przyczyny rozwoju szarej pleśni?

Źródłem występowania szarej pleśni są martwe części roślin, które stanowią doskonałe miejsce do zimowania grzyba w postaci przetrwalników lub grzybni. Szara pleśń może przetrwać przez długi czas zarówno w podłożu, jak i w zainfekowanych resztkach roślinnych. Bardzo dobrym środowiskiem do rozwoju szarej pleśni są pozostawione resztki pożniwne. Zarodniki grzyba mogą być przenoszone na rośliny uprawne za pomocą wiatru oraz z kroplami wody (również w trakcie podlewania i zraszania roślin), a także poprzez zranienia oraz tkankę okrywającą. Należy pamiętać, że jedną z najważniejszych przyczyn tej choroby jest nadmierne zagęszczenie plantacji.

Jakie są skutki rozwoju szarej pleśni?

Skutkiem rozwoju choroby jest porażenie upraw niezależnie od ich fazy rozwojowej. Szara pleśń może zaatakować praktycznie każdą część rośliny. Objawy pojawiają się na pędach, liściach rośliny, pąkach kwiatowych, kwiatach, jak również owocach. W przypadku jej wystąpienia, postępującą infekcję można zaobserwować także na szyjkach korzeniowych.

Szara pleśń w rzepaku

Szara pleśń to powszechna choroba występująca w uprawach rzepaku . Grzyb szarej pleśni może zaatakować rzepak na różnych etapach rozwoju, od fazy siewek po dojrzałe rośliny. Szara pleśń rozwija się najlepiej przy wysokiej wilgotności powietrza, umiarkowanych temperaturach, dużej ilości opadów deszczu lub nadmiernym podlewaniu.

Najbardziej podatne na infekcję grzybem szarej plesni są: kwiaty, łodygi, liście oraz strąki. Infekcja objawia się widocznym szarym nalotem grzybni z trzonkami konidialnymi i zarodnikami. Chroba prowadzi do obumierania tkanek rośliny, co w efekcie zmniejsza plon i jakość nasion.

Szara pleśń może się rozwijać również na resztkach roślinnych pozostających na polu po zbiorach, co stanowi źródło infekcji dla kolejnych upraw.Skuteczne zwalczanie szarej pleśni wymaga zastosowania zintegrowanych metod ochrony roślin, które obejmują zarówno praktyki agrotechniczne, jak i chemiczne opryski środkami ochrony roślin.

Przerwanie cyklu życiowego grzyba poprzez zmianowanie upraw na polu zmniejsza ilość przetrwalników patogenu w glebie. Zapewnienie odpowiednich odstępów między uprawą poszczególnych gatunków roślin poprawia cyrkulację powietrza i zmniejsza wilgotność w łanie.

Nadmiar azotu sprzyja bujnemu wzrostowi roślin, co zwiększa wilgotność i podatność na choroby, dlatego unikanie nadmiernego nawożenia azotem jest istotne w zapobieganiu szarej pleśni.

Regularne usuwanie resztek roślinnych po zbiorach oraz unikanie nadmiernego nawadniania i stosowanie systemów nawadniających, również pomaga w zapobieganiu chorobie.

W celu skutecznego zwalczania szarej pleśni w rzepaku zaleca się stosowanie sprawdzonych fungicydów . Jednym z najskuteczniejszych środków grzybobójczych stosowanych w zwalczaniu szarej pleśni w rzepaku jest preparat Caryx^® 240 SL . Jest to fungicyd z funkcją regulatora wzrostu, który można stosować w fazach jesiennych i wiosennych, co pomaga w kontrolowaniu różnych chorób grzybowych, w tym szarej pleśni. Środek zawiera dwie substancje czynne:

• chlorek mepikwatu, który hamuje biosyntezę giberelin, co w efekcie powoduje powstanie jesienią zwartej rozety (pędu z liśćmi) tuż nad ziemią. Rośliny takie charakteryzuje większa odporność na mrozy oraz lepszy rozwój w okresie wiosennym,

• metkonazol, który zwalcza choroby grzybowe oraz dodatkowo pełni funkcję regulatora wzrostu. Obie substancje działają plonotwórczo zwiększając pozyskiwaną masę nasion rzepaku.

Opryski rzepaku preparatem Caryx^® 240 SL wykonuje się na początku fazy wydłużania się pędu głównego (BBCH 32 – 35). Wysokość dawki fungicydu należy dostosować do stopnia nasilenia chorób w danym regionie oraz wrażliwości na choroby uprawianej odmiany. Zabieg wykonany wiosną wpływa na zmianę pokroju roślin, zahamowanie wzrostu łodygi, co w efekcie prowadzi do zwiększenia plonu nasion.

Innym skutecznym środkiem grzybobójczym stosowanym do wykonywania oprysków na szarą pleśń jest preparat Caramba^® 60 zawierający substancję aktywną metkonazol. Środek należy stosować zapobiegawczo lub bezpośrednio po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Wysokość dawki tego fungicydu powinna być dostosowana do nasilenia choroby w danym regionie, zimotrwałości, wrażliwości odmian rzepaku na choroby oraz ich dynamiki wzrostu.

Należy pamiętać, że regularne monitorowanie upraw rzepaku pozwala na wczesne wykrycie objawów szarej pleśni. Zwracanie uwagi na warunki pogodowe oraz stan zdrowotny roślin są kluczowe dla skutecznego zarządzania chorobą.

Bibliografia

• Osowski, J. (2020). Szara pleśń na ziemniaku. Ziemniak Polski, 30(3).
• Zdrodowski, A. (1997). Szara pleśń w truskawkach. Informator. Skierniewicki Biuletyn Rolniczy, (05).
• Kalinowski, M. (2019). Poznajemy choroby-szara pleśń. Tygodnik Poradnik Rolniczy, (15 [777]).
• Wojtyła, A. (1998). Szara pleśń groźna nie tylko dla kwiatów róż. Hasło Ogrodnicze, 65(07), 35-36.
• Mazurek, J. (2010). Szara pleśń na pomidorach. Owoce, Warzywa, Kwiaty, (10).
• Mazur, S. (2010). Szara pleśń na warzywach kapustnych. Warzywa, (09).
• Ławecki, T. (1998). Zwalczyć szara pleśń. Top Agrar Polska, (05).