Nasiona słonecznika

Uprawa słonecznika

Słonecznik to roślina oleista, należąca do grupy astrowatych. Jest to roślina ciepłolubna, a więc podatna na przemarzanie. Dzięki rozwiniętemu systemowi korzeniowemu, z korzeniem palowym osiągającym nawet 3 metry, jest w stanie przetrwać susze. Ma niewielkie wymagania glebowe ze względu na duże zdolności adaptacyjne.

W przypadku uprawy słonecznika istotnym elementem jest odpowiednie nawożenie, głównie azotem i potasem. Do dostarczania makroelementów należy jednak podejść z rozwagą, ponieważ słonecznik pobiera je w znacznie większej ilości niż potrzebuje. Nadmiar azotu może sprzyjać wyleganiu oraz opóźnić dojrzewanie.

Uprawa słonecznika ma wysokie znaczenie w zmianowaniu. Należy jednak pamiętać, że rzepak nie będzie dla niego dobrym przedplonem, ponieważ oba gatunki atakuje zgnilizna twardzikowa. Słonecznik również nie powinien być wysiewany na jednym stanowisku częściej niż co 4 lata.

Dlaczego warto wybrać kwalifikowany materiał siewny słonecznika?

Słonecznik kwalifikowany gwarantuje powtarzalność cech odmiany. Oprócz tego, kupując kwalifikowany materiał siewny słonecznika, można być pewnym równomiernych wschodów oraz wysokiego potencjału plonowania. Kwalifikowane nasiona słonecznika są zaprawiane preparatem grzybobójczym, co jest niezwykle ważnym elementem w ochronie fungicydowej.

Zalety uprawy słonecznika

Słonecznik charakteryzuje się niewielkimi wymaganiami uprawowymi. Przy uprawie słonecznika zarówno nakłady finansowe, jak i czasowe są znacznie niższe, niż w przypadku innych roślin. Niewielka liczba zabiegów ochronnych dodatkowo obniża nakłady.

Słonecznik może być wysiewany zarówno na nasiona na olej, jak i na śrutę dla zwierząt, przy czym śruta słonecznikowa może z powodzeniem być tańszym i równie wartościowym zamiennikiem śruty sojowej.

Uprawa słonecznika przyczynia się również do poprawy sytuacji roślin uprawianych następczo. Jego system korzeniowy wytwarza kwasy sprzyjające przekształcaniu fosforu w lepiej przyswajalne dla roślin związki, a rozdrobnione i zmineralizowane resztki pożniwne znacznie wzbogacają glebę. Słonecznik odpowiednio zmianowany może również przełamać cykl życiowy agrofagów.

Jak przechowywać ziarna słonecznika?

Nasiona słonecznika charakteryzują się wysoką wilgotnością, więc jeżeli zostaną pozostawione po zbiorze bez uprzedniego przygotowania, już po kilku godzinach rozpocznie proces prowadzący do ogrzewania. W efekcie nastąpi wzmożony rozwój grzybów.

Aby zapobiec infekcjom, zaraz po zbiorze należy zredukować zanieczyszczenia ziarna słonecznika do co najmniej 2%, a wilgotność obniżyć do 8–9%, według niektórych źródeł nawet do 6–7% (parametry suszenia zależą od odmiany słonecznika i jego zaolejenia). Tak przygotowane nasiona słonecznika mogą być przechowywane nawet do 6 miesięcy w temperaturze ok. 10°C. Nie należy jednak zapominać o częstym wietrzeniu pomieszczenia.

Termin siewu słonecznika

Za optymalny termin wysiewu słonecznika uważana jest zazwyczaj druga połowa kwietnia. Temperatura gleby na głębokości siewu słonecznika powinna wynosić 6–8°C, ponieważ zbyt niskie temperatury spowodują opóźnione wschody, a zbyt wysokie mogą spowodować, że słonecznik nie dojrzeje przed zbiorami. Nagłe spadki temperatury lub intensywne opady po wysiewie, również mogą negatywnie wpłynąć na wschody.

Ile nasion słonecznika na hektar wysiać?

Gęstość wysiewu słonecznika powinna wynosić ok. 65 000–70 000 nasion/ha w rozstawie 55–75cm. Słabsze gleby i późny siew są przesłanką do obniżenia nasady.

Termin zbioru nasion słonecznika

Najlepszy termin zbioru słonecznika to moment, w którym wilgotność ziarna nie przekracza 20%, a rośliny zasychają, kończąc swoją wegetację. Faza ta przypada zazwyczaj na pierwszą połowę września, jednak w ostatnich latach w dużej części Polski termin wydłuża się aż do października.

Zbyt wczesne zbiory słonecznika mogą spowodować, że łuski będą puste. Najistotniejsze, by zdążyć ze zbiorami przed nastaniem jesiennej pogody, która sprzyja rozwojowi chorób grzybowych słonecznika.

Choroby grzybowe słonecznika

Chorobom grzybowym słonecznika zapobiega się jeszcze przed wysiewem, poprzez zaprawienie nasion środkiem grzybobójczym. Zakup słonecznika kwalifikowanego jest gwarancją, że nasiona zostały już uprzednio przygotowane. Grzybobójcza zaprawa nasienna chroni słonecznik przed takimi chorobami jak: alternarioza, fuzarioza siewek, rdza słonecznika, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa oraz zgorzel siewek. Jednak sama zaprawa nasion słonecznika nie jest wystarczającą ochroną fungicydową – zazwyczaj konieczne są również opryski grzybobójcze.

W przypadku stanowisk z dużą presją patogenów wykonuje się 2 opryski – zapobiegawczy, gdy rośliny mają około 30 cm oraz interwencyjny w fazie pąkowania.Do oprysków na choroby grzybowe słonecznika stosuje się preparaty zawierające azoksystronię, difenokonazol, fludioksonil, fluopyram czy też protiokonazol.

Jak wybrać dobre nasiona słonecznika oleistego?

Kwalifikowany materiał siewny ma określone parametry, takie jak odporność na choroby, podatność na wyleganie, termin kwitnienia i dojrzałości oraz wigor początkowy. W przypadku nasion słonecznika oleistego dodatkowym parametrem jest zaolejenie oraz klasa wczesności, które są istotną cechą przy wyborze odmiany.

Nasiona słonecznika na olej mogą zawierać nawet 50% tłuszczu, na który składa się kwas linolowy lub kwas oleinowy. Olej z wysoką zawartością kwasu linolowego charakteryzuje się szerokim zastosowaniem w kosmetologii, natomiast odmiany oleinowe częściej wykorzystywane są w gastronomii.

Odmiany słonecznika na polskie warunki

Odmiany słonecznika na ziarno dzielą się na klasy wczesności. Z uwagi na polskie warunki, na rynku dostępne są odmiany bardzo wczesne, średnio wczesne, wczesne i średnio późne. Pozwala to na dopasowanie nasion słonecznika odpowiednio do rejonu uprawy i konkretnego stanowiska. Warto wybierać kwalifikowany materiał siewny przetestowany w polskich warunkach, jak nasiona słonecznika InSun™ od BASF.

Nasiona słonecznika do siewu dostępne w ofercie

Firma BASF posiada w ofercie nasiona słonecznika oleistego Aluris CLP, InSun 222 CLP oraz InSun 100. Odmiany zostały przetestowane w polskich warunkach, a klasy wczesności są odpowiednio dobrane. Charakteryzują się wysokim i stabilnym plonowaniem, bardzo dobrą zdrowotnością i wysoką tolerancją na warunki stresowe. Wysokie zaolejenie oraz odporność na wyleganie to nie jedyne z zalet nasion słonecznika InSun™.

Źródła

• Klimont K., Bulińska-Radomska Z., Górka J., Woś H. Ocena przydatności wybranych gatunków jarych roślin oleistych do uprawy na rekultywowanym gruncie wapna poflotacyjnego. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 2014, 274, s. 153-164.
• Kluza-Wieloch M., Zmienność i odziedziczalność cech łodyg i liści u badanych typów odmian słonecznika zwyczajnego [Hellianthus annuus L.]. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Botanika. 2004, 07.
• Rembeza J., Zmiany cen na międzynarodowym rynku oleistych w okresie upowszechnia się odmian zmodyfikowanych genetycznie. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego. 2013, 13[28] (3).
• Sawicka B., Kalembasa D., Zmienność zawartości makroelementów w bulwach Helianthus tuberosus L. pod działaniem zróżnicowanego nawożenia azotem. Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura. 2008, 7 (1).
• Tworkowski J., Szczukowski S., Kwiatkowski J., Plonowanie słonecznika zwyczajnego (Helianthus annus L.) uprawianego na nasiona w północno-wschodniej Polsce. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1999, 468.