Fungicydy

Fungicydy — podział

Fungicydy są niezwykle pomocne w uzyskiwaniu zdrowych i obfitych plonów. Istotne jest jednak, aby prawidłowo je dobrać. Środki do zwalczania grzybów atakujących rośliny dzielą się ze względu na ich właściwości. Wyróżniamy:

• fungicydy kontaktowe (powierzchniowe) – zatrzymują rozwój zarodników na powierzchni rośliny w momencie styczności środka z patogenem;,
• fungicydy wgłębne – działają wewnątrz tkanek roślin, nie przemieszczając się w żadnym kierunku,
• fungicydy systemiczne (układowe) – hamują rozwój patogenu wewnątrz rośliny, zapewniając ochronę nawet w miejscach, do których preparat nie dotarł.

Jak działają fungicydy?

Środki grzybobójcze opierają się na trzech mechanizmach działania — wybieranych w zależności od tego, jaki efekt chcemy osiągnąć:

• fungicydy zapobiegawcze – chronią roślinę przed przedostaniem się patogenów do jej tkanek;,
• fungicydy interwencyjne (lecznicze) – hamują rozwój infekcji,
• fungicydy wyniszczające – niszczą patogeny wraz z zarodnikami, aby choroba grzybowa nie pojawiła się ponownie.

Kiedy stosować środki grzybobójcze?

Ze względu na zróżnicowane mechanizmy działania fungicydy można stosować zarówno przed pojawieniem się choroby grzybowej, jak i po zaobserwowaniu pierwszych objawów. Jednakże gdy infekcja jest już w zaawansowanym stadium, prawdopodobieństwo zwalczenia chorób grzybowych znacznie spada.

Należy pamiętać, że aby preparat grzybobójczy działał skutecznie, trzeba właściwie dobrać go do rośliny oraz problemu. Ze względu na różnorodność substancji grzybobójczych istotne jest również, by przed zastosowaniem zapoznać się ze specyfiką konkretnego produktu.

W jakiej temperaturze stosować fungicydy?

Preparaty grzybobójcze wykazują najwyższą skuteczność w zakresie temperatur od 15 do 20°C. Jednak każda substancja czynna zawarta w fungicydzie może wykazywać inne właściwości, w związku z czym najlepiej stosować się do zaleceń producenta zawartych na etykiecie.

Stosowanie środków grzybobójczych a opady deszczu

Na działanie środków grzybobójczych składa się wiele zmiennych — od substancji aktywnej zawartej w preparacie, przez rodzaj opryskiwanej rośliny, aż po panujące w trakcie oprysku i po nim warunki atmosferyczne. Fungicyd zazwyczaj potrzebuje około 2 godzin, aby całkowicie się wchłonąć. Jest to też czas, który powinien być wystarczający przed wystąpieniem opadów, abyśmy mogli cieszyć się z pełnej skuteczności produktu.

Substancje czynne najczęściej występujące w fungicydach

Chcąc uzyskać pełną skuteczność oprysków, środki ochrony roślin musimy dobierać do rodzaju uprawy, a także biorąc pod uwagę cechy danej rośliny. Składniki aktywne zawarte w preparatach grzybobójczych różnią się między sobą — każdy z nich ma indywidualne właściwości, pozwalające na zwalczanie poszczególnych patogenów. Substancjami najczęściej występującymi w fungicydach są:

• azoksystrobina,
• cymoksanil,
• cyprodynil,
• difenokonazol,
• fenpropidyna,
• fludioksonil,
• prochloraz,
• propamokarb,
• tebukonazol.

Choroby grzybowe w zbożach

Struktura zasiewów w Polsce jest zdominowana przez zboża, dlatego stosowanie grzybobójczych środków ochrony roślin jest tak istotne. Niosące największe zagrożenie choroby grzybowe to:

• mączniak prawdziwy zbóż i traw,
• plamistość siatkowa jęczmienia,
• ramularia jęczmienia,
• rdza brunatna,
• rdza żółta,
• rynchosporioza zbóż,
• septorioza liści,
• septorioza paskowana liści pszenicy.

Dzięki fungicydom na zboża można skutecznie chronić uprawy przed chorobami grzybowymi. Najlepiej zapobiegać infekcjom roślin, stosując środki grzybobójcze przed pojawieniem się objawów. Kiedy choroba grzybowa już zaatakuje, można wykorzystać prawidłowo dobrane fungicydy wyniszczające lub interwencyjne. Jeśli jednak nie zareagujemy odpowiednio szybko, działając właściwymi składnikami, patogeny mogą zniszczyć nasze uprawy.

Opryski na zabiegi T1, T2 i T3 — kiedy je wykonywać i na jakie choroby grzybowe zadziałają?

Zabiegi T1, T2 i T3 stosuje się w uprawach zbóż. Ich termin przypada na okres wiosenny. Wykonuje się je z wykorzystaniem odpowiednio dobranych fungicydów na cały rok wegetacyjny.

Fungicydy na T1 stosuje się w fazie BBCH 30–32, czyli pomiędzy początkiem fazy strzelania w źdźbło a fazą pierwszego kolanka. Zabieg T1 służy zwalczaniu chorób podstawy źdźbła oraz patogenów grzybów. Chroni zboża przed takiemi chorobami grzybowymi jak:

• mączniak prawdziwy,
• septorioza,
• rdza brunatna,
• rdza żółta,
• fuzarioza,
• łamliwość źdźbła,
• pleśń śniegowa.

Zabieg T2 wykonywany jest w fazie BBCH 37–39. Przeprowadza się go w celu ochrony liścia flagowego i podflagowego. Choroby, które zwalcza, to:

• rdza brunatna,
• rdza żółta,
• mączniak prawdziwy,
• septorioza paskowana liści,
• brunatna plamistość liści.

Oprysk na T3 przeprowadza się w fazie kłoszenia (BBCH 51–59). Jego zadaniem jest zabezpieczenie kłosów, by wydały dobrej jakości plon. Chroni zboża przed mykotoksynami oraz chorobami kłosów, a także zwalcza grzyby z rodziny Fusarium.

Środki grzybobójcze na rzepak

Stosowanie fungicydów w rzepaku jest nieuniknione. Jego okres wegetacyjny wynosi niemal 11 miesięcy, co sprawia, że musi radzić sobie ze wszystkimi możliwymi zjawiskami atmosferycznymi. Są to warunki sprzyjające rozwojowi chorób grzybowych, które realnie zagrażają uprawom. Najczęściej występującymi patogenami są te powodujące:

• czerń krzyżowych,
• szarą pleśń,
• suchą zgniliznę kapustnych,
• zgniliznę twardzikową.

Do walki z chorobami grzybowymi rzepaku wykorzystuje się środki ochrony roślin oparte na substancjach czynnych z grupy triazoli. W zależności od preferencji można je zakupić jako koncentrat lub płyn do rozcieńczenia z wodą. Warto pamiętać, że niektóre z fungicydów na rzepak są skuteczne w walce z chorobami grzybowymi również innych roślin uprawnych.

Choroby grzybowe w sadach

Fungicydy do sadu mogą być stosowane zarówno do zwalczania chorób grzybowych drzew owocowych, krzaków owocowych, jak i upraw warzywniczych. Szeroka oferta środków grzybobójczych do sadu pozwala na dobranie preparatu z właściwym składnikiem aktywnym.

Zwalczają one takie choroby grzybowe jak:

• antraknoza,
• bakteryjna kanciasta plamistość liści,
• biała plamistość liści,
• czerwona plamistość liści,
• mączniak prawdziwy,
• parch jabłoni,
• skórzasta zgnilizna owoców,
• szara pleśń.

Źródła

• Gorska-Poczopko J., Ptaszkowska J., Struktura chemiczna a aktywność biologiczna fungicydów triazolowych, „Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych” 1988, nr 371.
• Jaczewska A., Jańczak C., Skuteczność działania fungicydów z grupy triazoli w zwalczaniu chorób zbóż, „Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych” 1988, nr 371.
• Janczak C., Jak działają fungicydy?, „Top Agrar Polska” 2004, nr 4, s. 130–134.
• Leszczyńska D., Fungicydy na grzyby, „Farmer” 2010, nr 5, s. 18–20.
• Pieczul K., Przyczyny odporności na fungicydy grzybów patogenicznych dla roślin, „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego” 2015, nr 1, s. 83–93.
• Pokacka Z., Mechanizmy działania fungicydów stosowanych do ochrony zbóż przed chorobami, „Prace Naukowe Instytutu Ochrony Roślin” 25, 1983, nr 2, s. 117–134.
• Świerczyńska I., Ocena skuteczności działania wybranych fungicydów w ochronie podstawy źdźbła pszenicy ozimej, „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego” 2021, nr 3 (105), s. 20–29.
• Urban S., Zmiany w zużyciu środków ochrony roślin w Polsce i ich aspekty ekonomiczne, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 16, 2014, z. 6, s. 505–509.