Łamliwość źdźbła zbóż i traw [Oculimacula acuformis]
Występowanie i znaczenie
Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy pszenicy, pszenżyta, żyta, jęczmienia oraz wielu gatunków traw. Infekcje powodowane przez patyczniaka Oculimacula acuformis oraz Oculimacula yallundae mogą powodować znaczne straty w wielkości plonu w Polsce od 5 do 30%.
Okres wykrywania
Podczas całego okresu wegetacji. Zarodnikowaniu konidialnemu sprzyja temperatura powietrza od 2 do 10°C oraz wysoka wilgotność powietrza utrzymująca się na poziomie 80-90%. Epidemicznie choroba może pojawiać się w czasie ciepłych jesieni i późnowiosennych przymrozków, a także przy łagodnych zimach i wczesnej wiośnie.
Obraz choroby
Pierwsze objawy łamliwości źdźbła zbóż i traw widoczne są jesienią w postaci podłużnych nekroz barwy brunatnej. Początkowo występują one na koleoptylu, a w dalszej kolejności również na pochwach liściowych. Wiosną objawy choroby stają się znacznie bardziej widoczne. Zaobserwować je można w fazie strzelania w źdźbło lub w fazie kłoszenia. Początkowo na pochwach liściowych, a następnie również na dolnych międzywęźlach pojawiają się plamy barwy kremowobrunatnej, wokół których widoczna jest obwódka barwy brunatnej. Wraz z dalszym rozwojem choroby plamy zwiększają swoją powierzchnię, stopniowo obejmując cały obwód źdźbła. W wyniku porażenia patogenem dochodzi do uszkodzeń tkanek przewodzących, przez co transport wody i składników pokarmowych w znacznym stopniu zostaje utrudniony. Z czasem na wewnętrznych ścianach źdźbeł oraz na plamach zaobserwować można grzybnię barwy białoszarej. Przy silnym porażeniu choroba prowadzi do wylegania i bielenia kłosów. Pośrednimi objawami choroby jest przedwczesne dojrzewanie oraz wyleganie zbóż.
Przenoszenie patogenów może odbywać się poprzez materiał siewny, może jednak także wychodzić z gleby, ponieważ zarodniki potrafią przetrwać na resztkach pożniwnych. Zarodniki konidialne rozprzestrzeniają się wraz z kroplami deszczu.
Wzmożone występowanie
- jednostronny płodozmian zbożowy (także kukurydza),
- zainfekowany materiał siewny,
- resztki pożniwne,
- za duża gęstość siewu,
- wysoki poziom wód gruntowych,
- niskie pH podłoża,
- duża zawartość próchnicy,
- uprawa na ciężkich glebach.
Agrotechniczne działania zapobiegawcze
- staranne przyoranie słomy zbóż i kukurydzy,
- stosowanie zaprawionego materiału siewnego,
- stosowanie płodozmianu,
- wykonanie uprawy płużnej,
- dobór odmian mniej podatnych na chorobę.