Łamliwość źdźbła zbóż i traw [Oculimacula acuformis]
Łamliwość źdźbła zbóż i traw - charakterystyka
Łamliwość źdźbła jest rozpowszechniona w głównych rejonach uprawy zbóż oraz wielu gatunków traw. W Polsce, infekcje powodowane przez patyczniaka Oculimacula acuformis oraz Oculimacula yallundae mogą powodować znaczne straty w wielkości plonu (od 5 do 30%).
Jakie uprawy atakuje łamliwość źdźbła zbóż i traw
Łamliwość źdźbła zbóż i traw atakuje przede wszystkim uprawy pszenicy , pszenżyta , żyta, jęczmienia , a także wiele gatunków traw. Choroba ta występuje powszechnie w rejonach intensywnej produkcji zbóż, szczególnie tam, gdzie nie są stosowane odpowiednie praktyki agrotechniczne ograniczające rozwój patogenu.
Kiedy może się pojawić łamliwość źdźbła zbóż i traw
Łamliwość źdźbła zbóż i traw może wystpować podczas całego okresu wegetacji. Zarodnikowaniu konidialnemu sprzyja temperatura powietrza od 2 do 10°C oraz wysoka wilgotność powietrza utrzymująca się na poziomie 80-90%.
Epidemicznie choroba może pojawiać się w czasie ciepłych jesieni i późnowiosennych przymrozków, a także przy łagodnych zimach i wczesnej wiośnie.
Okres i miejsce występowania choroby
Choroba grzybowa najczęściej pojawia się na polach uprawnych z pozostawionymi resztkami pożniwnymi. Najbardziej sprzyjającym okresem do infekcji jest wilgotna i stosunkowo ciepła jesień, kiedy koleoptyl młodych siewek jest szczególnie podatny na porażenie. Łamliwość źdźbła zbóż i traw rozwija się intensywnie zwłaszcza po łagodnej zimie i podczas chłodnej, wilgotnej wiosny, co sprzyja szybkiemu rozwojowi grzyba i powstawaniu objawów chorobowych.
Jak wygląda łamliwość źdźbła zbóż i traw
Pierwsze objawy łamliwości źdźbła zbóż i traw widoczne są jesienią w postaci podłużnych nekroz barwy brunatnej. Początkowo występują one na koleoptylu, a w dalszej kolejności również na pochwach liściowych.
Wiosną objawy choroby stają się znacznie bardziej widoczne. Zaobserwować je można w fazie strzelania w źdźbło lub w fazie kłoszenia. Początkowo na pochwach liściowych, a następnie również na dolnych międzywęźlach pojawiają się plamy barwy kremowobrunatnej, wokół których widoczna jest obwódka barwy brunatnej.
Wraz z dalszym rozwojem choroby plamy zwiększają swoją powierzchnię, stopniowo obejmując cały obwód źdźbła. W wyniku porażenia patogenem dochodzi do uszkodzeń tkanek przewodzących, przez co transport wody i składników pokarmowych w znacznym stopniu zostaje utrudniony.
Z czasem na wewnętrznych ścianach źdźbeł oraz na plamach zaobserwować można grzybnię barwy białoszarej. Przy silnym porażeniu choroba prowadzi do wylegania i bielenia kłosów. Pośrednimi objawami choroby jest przedwczesne dojrzewanie oraz wyleganie zbóż.
Przenoszenie patogenów może odbywać się poprzez materiał siewny, może jednak także wychodzić z gleby, ponieważ zarodniki potrafią przetrwać na resztkach pożniwnych. Zarodniki konidialne rozprzestrzeniają się wraz z kroplami deszczu.
Cykl rozwojowy łamliwości źdźbła zbóż i traw
Patogen zimuje na resztkach pożniwnych, gdzie rozwija się saprofitycznie. Grzybnia przetrwa w źdźbłach aż do całkowitego rozkładu słomy. Wiosną, w wilgotnych i ciepłych warunkach, z grzybni tworzą się zarodniki infekujące młode rośliny tuż przy powierzchni gleby. Grzyb długo rozwija się bezobjawowo, a następnie przerasta pochwy liściowe i dolną część źdźbła, niszcząc tkanki przewodzące. Skutkiem tego są bielenie źdźbła i kłosa, brak ziarniaków oraz obecność czarnego nalotu (pseudoparenchymy) i szarej, watowatej grzybni wewnątrz źdźbła. Zarodnikowanie następuje przy wysokiej wilgotności i temperaturze 8–12°C. Infekcja następuje w ciągu kilkunastu godzin, a wiosną możliwy jest rozwój kilku pokoleń zarodników.
Przyczyny rozwoju łamliwości źdźbła zbóż i traw
Łamliwość źdźbła zbóż i traw pojawia się najczęściej w warunkach sprzyjających długotrwałemu utrzymywaniu się wilgoci oraz w uprawach prowadzonych intensywnie i jednostronnie.
Jedną z głównych przyczyn choroby jest zbyt częste uprawianie zbóż po sobie, co prowadzi do nagromadzenia patogenu w glebie i resztkach pożniwnych. Znaczącym czynnikiem sprzyjającym infekcji jest również stosowanie zainfekowanego materiału siewnego, który stanowi pierwotne źródło choroby. Dodatkowo, zbyt gęsty siew ogranicza przewiewność łanu, co w połączeniu z wysokim poziomem wód gruntowych i ciężkimi, wilgotnymi glebami tworzy idealne warunki do rozwoju grzyba.
Chorobie sprzyja również kwaśne pH gleby oraz duża zawartość próchnicy, która może zatrzymywać wilgoć i pogarszać warunki fitosanitarne uprawy. Wszystkie te czynniki, jeśli występują równocześnie, znacznie zwiększają ryzyko rozwoju łamliwości źdźbła i osłabienia roślin.
Szkodliwość łamliwości źdźbła zbóż i traw
Szkodliwość łamliwości źdźbła dla zbóż i traw jest poważna, zwłaszcza w latach o łagodnej zimie i chłodnej, wilgotnej wiośnie. Grzyb poraża podstawę źdźbła, niszcząc tkanki przewodzące, co prowadzi do zaburzeń w transporcie wody i składników pokarmowych. W efekcie dochodzi do bielenia źdźbła i kłosa, a także do braku wypełnienia ziarna. Rośliny są osłabione, często łamliwe i podatne na wyleganie, co znacznie utrudnia zbiór i obniża plonowanie. W skrajnych przypadkach infekcja może doprowadzić do zamierania całych roślin, szczególnie w młodych fazach rozwojowych.
Łamliwość źdźbła zbóż i traw - zapobieganie
Zapobieganie łamliwości źdźbła zbóż i traw opiera się przede wszystkim na właściwych działaniach agrotechnicznych. Kluczowe jest staranne przyoranie resztek pożniwnych, zwłaszcza słomy zbóż i kukurydzy , które są miejscem zimowania patogenu. Istotne znaczenie ma także stosowanie zaprawionego materiału siewnego, co ogranicza infekcje już na etapie kiełkowania. Płodozmian, czyli unikanie uprawy zbóż po sobie, pozwala przerwać cykl rozwojowy grzyba. Uprawa płużna pomaga w mechanicznym ograniczeniu źródeł infekcji, a dodatkowym elementem ochrony jest wybór odmian mniej podatnych na chorobę, co zmniejsza ryzyko porażenia w sprzyjających warunkach pogodowych.
Jak zwalczać łamliwość źdźbła zbóż i traw ?
Ochrona przed łamliwością źdźbła zbóż i traw powinna opierać się zarówno na działaniach agrotechnicznych, jak i skutecznej ochronie fungicydowej. Kluczowe znaczenie ma odpowiedni płodozmian – unikanie uprawy zbóż po sobie, zwłaszcza na polach, gdzie występowały już objawy choroby. Głębokie przyoranie resztek pożniwnych oraz wykonanie uprawy płużnej ogranicza obecność grzyba w glebie. Ważna jest również jakość materiału siewnego – powinien być zdrowy, zaprawiony i dostosowany do lokalnych warunków, najlepiej z odmian odpornych lub mniej podatnych na porażenie.
Ochrona fungicydowa zbóż powinna być prowadzona w sposób zaplanowany i dostosowany do przebiegu pogody oraz stopnia zagrożenia. Zastosowanie odpowiednich preparatów fungicydowych pozwala zahamować rozwój grzybni i ograniczyć infekcję w najważniejszych momentach sezonu. Skuteczne fungicydy o działaniu systemicznym wnikają w głąb tkanek rośliny, chroniąc ją od środka i zapewniając długotrwałą ochronę. Integracja zabiegów chemicznych z właściwymi praktykami agrotechnicznymi daje najlepsze efekty w ograniczaniu strat powodowanych przez łamliwość źdźbła.
Skuteczne fungicydy na łamliwość źdźbła zbóż i traw
Ochrona fungicydowa zbóż przed łamliwością źdźbła oraz innymi chorobami grzybowymi może być efektywnie realizowana za pomocą nowoczesnych środków grzybobójczych oferowanych przez firmę BASF.
Stosowanie odpowiednich środków ochrony roślin, takich jak Duet na Start® , Revyflex® Plus , Daxur® i Osiris® Revy , pozwala na zapewnienie kompleksowej ochrony w różnych fazach rozwoju roślin.
Duet na Start® to fungicyd przeznaczony do stosowania już na początku sezonu, zapewniający skuteczną ochronę przed chorobami grzybowymi, w tym łamliwością źdźbła. Dzięki synergicznemu działaniu dwóch substancji aktywnych, preparat działa zarówno zapobiegawczo, jak i interwencyjnie. Stosowanie środka wpływa również na wzmocnienie roślin i poprawę ich kondycji w początkowej fazie wzrostu, co jest kluczowe dla zdrowia roślin w kolejnych etapach.
Revyflex® Plus to zaawansowany fungicyd, który wykazuje wysoką skuteczność w ochronie przed wieloma chorobami grzybowymi. Dzięki szerokiemu spektrum działania, chroni uprawy zbóż przed groźnymi patogenami. RevyFlex® Plus działa już w niskich temperaturach, co czyni go idealnym rozwiązaniem w okresach chłodniejszej pogody, zapewniając długotrwałą ochronę źdźbła.
Daxur® jest fungicydem o wyjątkowej skuteczności, który zapewnia kompleksową ochronę przed szerokim zakresem chorób grzybowych. Jego silne działanie zapobiegawcze pozwala skutecznie eliminować ryzyko infekcji, szczególnie w okresie intensywnego wzrostu roślin. Daxur® skutecznie chroni liście, źdźbła oraz kłosy przed patogenami, wpływając tym samym na poprawę jakości plonów.
Osiris® Revy to środek grzybobójczy stworzony do ochrony kłosów w końcowych fazach wzrostu roślin. Składa się z dwóch substancji czynnych: Revysol® i protiokonazolu, które razem skutecznie zwalczają łamliwość źdźbła zbóż i traw, a także fuzariozę kłosów , rdzę brunatną oraz inne choroby, takie jak septorioza i plamistość siatkowa . Osiris® Revy działa zarówno zapobiegawczo, jak i interwencyjnie, skutecznie eliminując patogeny w kluczowych momentach rozwoju roślin, zwłaszcza w okresie kwitnienia i dojrzewania.
Połączenie powyższych środków w programie ochrony fungicydowej, odpowiednio dostosowanym do faz wzrostu i warunków pogodowych, pozwala na kompleksową ochronę upraw przed łamliwością źdźbła oraz innymi chorobami grzybowymi. Dzięki takiej strategii rolnicy mogą zapewnić wysoką jakość i stabilność plonów, minimalizując ryzyko strat w wyniku infekcji.