Rak drzew owocowych [Nectria sp.]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy drzew owocowych, zwłaszcza jabłoni, w mniejszym stopniu w rejonach uprawy gruszy i drzew pestkowych. Infekcje powodowane przez Neonectria galligena mogą przyczyniać się do całkowitego obumierania drzew owocowych. Przy dużym porażeniu kory i pędów objawy chorobowe zaobserwować można również na owocach – zgnilizna kielicha.

Okres wykrywania

Sprawca choroby dokonuje infekcji przez cały okres wegetacji, ponieważ zarodniki workowe i konidialne kiełkują w szerokim zakresie temperatur od 0°C do 30°C. Infekcjom sprzyja również deszczowa aura lub utrzymujące się mgły. Aby doszło do zakażenia, roślina musi być uszkodzona mechanicznie. Bramą, przez którą mogą wnikać kiełkujące zarodniki są również naturalne rany.

Obraz choroby

Objawy choroby uzależnione są od miejsca infekcji oraz od przebiegu procesu regeneracji. Rak drzew owocowych jest szczególnie groźny w momencie, kiedy poraża pędy oraz korę pnia drzew. Choroba posiada dwa stadia rozwojowe – doskonałe oraz niedoskonałe. Stadium doskonałe stanowią kuliste owocniki koloru jasnoczerwonego lub brunatnoczerwonego, których średnica wynosi ok. 3 mm. Owocniki te występują w obrębie przebarwień chorobowych, a ich wysiew odbywa się w marcu oraz jesienią. Stadium niedoskonałe jest związane z tworzącymi się na zrakowaceniach zarodnikami konidialnymi, które wytwarzane są przez cały okres wegetacyjny. Do zakażenia dochodzi w momencie, kiedy drzewo zostało uszkodzone mechanicznie np. po gradobiciu lub w wyniku powstałych uszkodzeń mrozowych. Bramę, przez którą wnikają zarodniki mogą stanowić również naturalne otwory, np. blizny po opadłych owocach lub liściach. Objawy choroby są widoczne w postaci nieregularnych zgrubień powstałych na obrzeżach ran. Wraz z rozwojem choroby na zgrubieniach zaobserwować można owocniki raka drzew owocowych. Sprawca choroby uszkadza korę drzew, a także zasiedla, a następnie rozwija się w naczyniach przewodzących. W wyniku zaczopowania naczyń przewodzących wodę i asymilaty roślina obumiera. Cechą charakterystyczną choroby jest coraz bardziej rozszerzające się brązowienie rdzenia pędów, co wiąże się z intensywnym wydzielaniem mikotoksyn.

Infekcje mogą powodować zarodniki, które pochodzą z porażonych drzew liściastych, m.in. topoli, wierzb, głogów oraz buków.

Wzmożone występowanie

• porażony materiał szkółkarski,
• zakładanie nowych kwater w bezpośrednim sąsiedztwie porażonych chorobą drzew,
• niekorzystne warunki atmosferyczne – gradobicia, intensywne opady deszczu, mróz powodujący uszkodzenia pędów,
• zaniechanie wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i działań fitosanitarnych po zbiorze owoców.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• sadzenie zdrowych roślin,
• eliminacja roślin porażonych i zarodnikujących,
• przy dużym nasileniu choroby usuwanie porażonych gałęzi oraz konarów drzew,
• dokładne czyszczenie ran na pniu oraz konarach,
• zabezpieczanie powstałych ran przez infekcjami,
• systematyczne usuwanie zrakowaceń na pniu i przewodniku stanowiących źródło infekcji – najlepiej po zbiorze owoców, ale jeszcze przed opadnięciem liści,
• zimowe cięcie pędów,
• unikanie zakładania sadów na glebach zwięzłych oraz w zastoiskach mrozowych,
• unikanie zakładania kwater w bezpośrednim sąsiedztwie porażonych chorobą drzew,
• wybór odmian odpornych lub mało wrażliwych na chorobę.