Sucha zgnilizna kapustnych [Plenodomus lingam]

Charakterystyka suchej zgnilizny kapustnych

Sucha zgnilizna kapustnych to jedna z najgroźniejszych chorób grzybowych występujących w uprawach roślin, zwłaszcza rzepaku. Patogen występuje w postaci plam o barwie jasnobrunatnej, niekiedy szarej czy białej. Na plamach często występują czarne punkciki (piknidia) stanowiące owocniki grzyba. Sucha zgnilizna kapustnych występuje warunkach dużej wilgotności i umiarkowanej temperatury. Choroba może nasilać się w przypadku nieprawidłowo prowadzonego zmianowania, nadmiernego zagęszczenia roślin na plantacji, a także w wyniku stosowania odmian o obniżonej odporności na choroby.

Objawy suchej zgnilizny kapustnych

Objawem porażenia roślin suchą zgnilizną kapustnych w porze wiosennej jest przewężenie szyjki korzeniowej lub części korzenia rzepaku. Choroba na łodygach objawia się w postaci rozległych, brunatnobrązowych plam. Osłabiona przez grzyb łodyga korkowacieje i murszeje, dlatego łatwo się łamie, przez co roślina przedwcześnie dojrzewa. Problemem są również szkodniki, które uszkadzając tkanki uprawianych roślin, zwiększają ryzyko infekcji.

Jak rozpoznać suchą zgniliznę kapustnych?

Sucha zgnilizna kapustnych poraża siewki, liścienie oraz liście właściwe. Objawy choroby na liściach, widoczne są w postaci jasnobrunatnych plam o średnicy od 3 do 20 mm, które najczęściej przybierają owalny kształt i otoczone są brunatną obwódką. Na powierzchni plam wytwarzane są tzw. zarodniki konidialne (Phoma lingam).
Niekiedy plamy mogą przybierać barwę szarą czy białą. Na plamach zaobserwować można czarne punkciki – są to tzw. piknidia, czyli owocniki grzyba. W momencie, kiedy owocniki są w pełni dojrzałe, przy wilgotnej i deszczowej aurze następuje uwalnianie zarodników konidialnych, w wyniku czego porażeniu ulegają kolejne rośliny.

Okres i miejsce występowania suchej zgnilizny kapustnych?

Sucha zgnilizna kapustnych może się pojawić w czasie całego okresu wegetacji, zwłaszcza przy wysokiej wilgotności powietrza lub podczas deszczowej aury przy temperaturze powietrza powyżej 15°C.
Jesienią infekcje można zaobserwować już na młodych siewkach rzepaku. Powstają one m.in. dzięki zarodnikom przenoszonym wraz z materiałem siewnym. Objawy choroby można zaobserwować na korzeniu głównym, łodydze, liścieniach, a także na powierzchni pierwszych liści w postaci nekrotycznych plam.
Warunki atmosferyczne właściwe dla wiosennej pory sprzyjają rozwojowi chorób grzybowych. Sucha zgnilizna kapustnych bardzo dobrze rozwija się w warunkach podwyższonej wilgotności i temperatury. Dodatkowo dynamiczny wzrost rzepaku również stwarza sprzyjające warunki do porażenia rośliny.

Sucha zgnilizna kapustnych – szkodliwość

Infekcje powodowane przez suchą zgniliznę kapustnych mogą prowadzić do znacznych strat w plonie nasion nawet o 75%. Jesienią zainfekowane liście znacząco osłabiają rośliny, co w znaczący sposób wpływa na obniżenie ich mrozoodporności i zdolności do procesów asymilacji. Stanowią też źródło zarażenia chorobą innych organów roślin. Z kolei porażenie szyjki korzeniowej rośliny powoduje spore problemy w transportowaniu wody i składników pokarmowych do innych części rośliny. Zainfekowane szyjki korzeniowe zwiększają także skłonność do wylegania upraw.

Sucha zgnilizna kapustnych – zapobieganie

Suchej zgniliźnie kapustnych można zapobiegać poprzez różnego rodzaju metody agrotechniczne. Do najważniejszych z nich należą:

• staranne przyoranie resztek pożniwnych,
• eliminacja samosiewów rzepaku,
• zwalczanie szkodników – chowaczy łodygowych,
• eliminacja chwastów z rodziny kapustowatych,
• stosowanie kwalifikowanego zaprawionego materiału siewnego o podwyższonej tolerancji na
• prawidłowe zmianowanie
• dobór odmian o podwyższonej odporności na suchą zgniliznę kapustnych.

Sucha zgnilizna kapustnych – zwalczanie w rzepaku

Odpowiedni dobór preparatów grzybobójczych pozwala na skuteczne zwalczanie suchej zgnilizny kapustnych zarówno jesienią, jak i wiosną. Można tu zastosować preparaty fungicydowe o działaniu systemicznym (układowym). Aby uniknąć wystąpenia choroby warto również stosować zaprawy nasienne i zawracać baczną uwagę na rodzaj i jakość materiału siewnego.

Skuteczne fungicydy do zwalczania suchej zgnilizny kapustnych

Najskuteczniejszą metodą zwalczania suchej zgnilizny kapustnych jest stosowanie zabiegów fungicydowych preparatami przeciwko najgroźniejszej formie tej choroby, która uszkadza szyjkę korzeniową rośliny. Najlepiej, gdy takie zabiegi przeprowadzić jeszcze jesienią, gdy są zauważalne pierwsze objawy suchej zgnilizny kapustnych. Rolą fungicydów stosowanych na wiosnę jest natomiast zwalczanie choroby dającej objawy na liściach. Wiosenna ochrona fungicydami ogranicza także presję infekcyjną w następnym sezonie oraz zapobiega rozprzestrzenianie się patogenu na sąsiednie pola uprawne. Na suchą zgniliznę kapustnych stosuje się m.in. środki o działaniu systemicznym takie jak Caryx^® 240 SL, Architect^®, Pictor^® 400 SC, Pictor^® Revy. Przeciwdziałając chorobie suchej zgnilizny kapustnych, zaleca się także zaprawianie nasion. W tym przypadku można zastosować Integral® Pro należący do grupy fungicydów o działaniu biologicznym. Należy pamiętać, że środki ochrony roślin należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta umieszczonymi w etykiecie.

Jakie uprawy atakuje sucha zgnilizna kapustnych?

Sucha zgnilizna kapustnych występuje w głównych rejonach uprawy rzepaku, a także oraz innych uprawa rolniczych i warzywnych (zwłaszcza kapustnych).

Cykl rozwojowy suchej zgnilizny kapustnych

Sucha zgnilizna kapustnych to choroba grzybowa, w przypadku której źródłem infekcji są zarodniki workowe tzw. askospory, które są uwalniane z owocników (pseudotecjów). Te zaś rozwijają się w środowisku porażonych resztek pożniwnych. Uwalniane zarodniki zachowują żywotność około 6 tygodni. Przenoszone przez wiatr zarażają kolejne rośliny, wnikając do tkanek liściowych. Zarodniki mogą być aktywne w temperaturze 5-20°C. Porażeniu suchą zgnilizną kapustnych sprzyja wysoka wilgotność powietrza i poziom zwilżenia powierzchni roślin. Minimalny czas zwilżenia powierzchni liści potrzebny do infekcji to zaledwie kilka lub kilkanaście godzin w zależności od warunków.

Sucha zgnilizna kapustnych - przyczyny rozwoju

Zwykle głównym źródłem infekcji suchą zgnilizną kapustnych jest gleba, gdzie przetrwalniki grzyba zimują w pozostałościach roślin, resztkach pożniwnych, a także nasionach. Do innych najczęściej występujących przyczyn suchej zgnilizny kapustnych należą:

• zainfekowany materiał siewny,
• obecność chwastów z rodziny kapustowatych,
• niezagospodarowane resztki pożniwne,
• żerowanie szkodników powodujących uszkodzenia łodyg (chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny),
• zbyt duża gęstość siewu.

Jakie są skutki rozwoju suchej zgnilizny kapustnych?

Sucha zgnilizna kapustnych może doprowadzić do obniżenia plonów sięgającego nawet 75%. Infekcje występujące jesienią mogą spowodować spadek tolerancji rośliny na mrozy. Sucha zgnilizna kapustnych posiada poziom szkodliwości, który jest uzależniony w dużej mierze od skali porażenia plantacji. Szczególnie duże straty sucha zgnilizna powoduje w uprawach o niskiej obsadzie.

Bibliografia

• Korbas, M., & Jajor, E. (2013). Sucha zgnilizna kapustnych. Farmer, (03).
• Kauzik, M., Starzycka, E., & Starzycki, M. (2009). Postęp w badaniach nad suchą zgnilizną kapustnych (Leptosphaeria spp.). Rośliny Oleiste-Oilseed Crops, 30(2).
• Brachaczek, A., Kaczmarek, J., Kosiada, T., & Jedryczka, M. (2012). Występowanie suchej zgnilizny kapustnych na wybranych odmianach rzepaku ozimego i ich plon w warunkach doświadczeń łanowych w Wielkopolsce. Rośliny Oleiste-Oilseed Crops, 33(1).
• Kalinowski, M. (2016). Sucha zgnilizna kapustnych. Tygodnik Poradnik Rolniczy, (09).
• Kaczmarek, J., & Jedryczka, M. (2008). Zagrożenie rzepaku ozimego suchą zgnilizną kapustnych na Dolnym Śląsku w latach 2004-2007. Rośliny Oleiste-Oilseed Crops, 29(1).