Brunatna zgnilizna drzew pestkowych [Monilinia laxa]

Charakterystyka brunatnej zgnilizny drzew pestkowych

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych jest groźną chorobą zwaną również moniliozą. Wywołuje ją grzyb o nazwie paciornica pestkowcowa (Monilinia laxa). Najczęściej patogen atakuje wiśnie, czereśnie oraz śliwkę. Można ją jednak zaobserwować również na owocach innych drzew pestkowych.

Do infekcji brunatną zgnilizną drzew pestkowych dochodzi przez znamię słupka lub pylniki. Po kilku dniach kwiaty, które uległy porażeniu brunatnieją i zamierają, jednak nie opadają, a pozostają na drzewie, stając się źródłem infekcji wtórnych. Z kolei grzybnia choroby przedostaje się do krótkopędów oraz pędów, powodując nekrozę kory i zamieranie porażonych fragmentów.

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych w późniejszym terminie poraża również owoce, które zakażane są przez uszkodzenia powstające na skórce. Uszkodzenia te mogą powodować owady, deszcze i gradobicia.

Na powierzchni porażonych owoców można zaobserwować brunatne plamy gnilne. Porażone owoce ulegają deformacji, po czym przekształcają się w mumie. Wiele z nich nie opada i pozostaje na drzewach aż do następnego sezonu. Część porażonych owoców jeszcze przed zmumifikowaniem opada na ziemię. Porażone owoce stają się źródłem infekcji pierwotnych na wiosnę.

W trakcie jednego sezonu wegetacyjnego patogen wytwarza zarodniki konidialne. W tym okresie może on wytworzyć nawet kilka pokoleń konidiów stanowiących źródło infekcji wtórnych. Konidia są wytwarzane na porażonych owocach i pędach drzew pestkowych.

Objawy brunatnej zgnilizny drzew pestkowych

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych poraża zarówno owoce, jak i inne części drzewa. Objawy porażenia drzewa patogenem występują także na liściach i korze.
Najbardziej podatnym na chorobę drzewem owocowym jest wiśnia, na której porażenie można zaobserwować w fazie kwitnienia w postaci zbrązowiałych, zaschniętych i obumarłych kwiatów.

Na skutek porażenia, liście, zawiązki kwiatowe i młode pędy również ulegają brunatnieniu. Następnie zasychają i obumierają. Cześć z nich pozostaje na drzewie. Na obumarłych częściach drzewa pojawia się specyficzny, gęsty pylisty nalot o beżowym zabarwieniu. Zawiera on zarodniki grzyba.

Sprawca choroby atakuje również korę drzewną uschniętych pędów, na których występują specyficzne gumowe wycieki.

Okres i miejsce występowania brunatnej zgnilizny drzew pestkowych

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych występuje podczas całego okresu wegetacji, przy temperaturze powietrza ok. 20°C, wysokiej wilgotności względnej powietrza i opadach deszczu, zwłaszcza od marca do sierpnia.

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych jest szeroko rozpowszechniona w głównych rejonach uprawy drzew pestkowych, w szczególności na plantacjach wiśni i czereśni.

W porze wiosennej i letniej zakażenie chorobą wywołują zarodniki konidialne przenoszone przez wiatr, lub deszcz. Brunatna zgnilizna drzew bardzo dobrze rozwija się w warunkach ciepłej i parnej pogody, co sprzyja zwłaszcza porażeniu kwiatów.

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych — szkodliwość

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych może powodować znaczne straty w plonie owoców drzew pestkowych.

Większość porażonych chorobą owoców opada na ziemię, natomiast spora część z nich pozostaje na roślinie w „zmumifikowanej” postaci, powodując infekcje pędów i owoców w kolejnym sezonie.

Jak zapobiegać brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych?

Brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych należy zapobiegać wykonując następujące zabiegi:

• usuwanie zasychających i brązowiejących kwiatów, liści i całych pędów oraz owoców z widocznymi objawami choroby,
• usuwanie mumii na drzewach,
• usuwanie owoców opadłych z drzew,
• cięcie prześwietlające drzew,
• sadzenie zdrowych drzewek,
• wybór odmian odpornych na chorobę.

Jak zwalczać brunatną zgniliznę drzew pestkowych?

W zapobieganiu i zwalczaniu brunatnej zgnilizny drzew pestkowych bardzo ważne jest skuteczne usuwanie i niszczenie porażonych owoców, liści i pędów.

Bardzo groźne są „zmumifikowane” owoce pozostające na drzewach nawet przez cały sezon. Są one źródłem infekcji w następnym sezonie. Dlatego tak ważne jest ich dokładne wyeliminowanie i oczyszczenie gałęzi z wszelkich zainfekowanych pozostałości.

Najlepszym sposobem jest bieżąca kontrola drzew owocowych i usuwanie porażonych owoców podczas okresu dojrzewania.

Kolejną skuteczną metodą zwalczania brunatnej zgnilizny drzew pestkowych jest stosowanie odpowiednich środków ochrony chemicznej. Można je stosować w początkowej fazie kwitnienia, jak również późniejszych fazach.

Skuteczne fungicydy do zwalczania brunatnej zgnilizny drzew pestkowych

Jednym z najskuteczniejszych preparatów do zwalczania brunatnej zgnilizny drzew pestkowych jest Revyona^®. Produkt należy do grupy fungicydów zawierających substancję aktywną — mefentriflukonazol.

Jest to preparat o działaniu układowym, przeznaczony zarówno do stosowania zapobiegawczego, jak i interwencyjnego w ochronie przed chorobami powodowanymi przez grzyby.

Maksymalna, zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania to 1,0 l/10 000 m2 powierzchni ściany liści (LWA) (maksymalna LWA = 18 000 m2, co odpowiada dawce środka 1,8 l na 1 ha).

Środek należy stosować zapobiegawczo lub interwencyjnie w momencie gdy są zauważalne pierwsze objawy choroby. W sezonie wegetacyjnym można wykonać maksymalnie 2 zabiegi preparatem Revyona^®.

Innym bardzo skutecznym preparatem fungicydowym stosowanym zapobiegawczo lub interwencyjne jest Signum^® 33 WG zawierający w składzie boskalid i piraklostrobinę.

Środek grzybobójczy stosuje się ma maksymalnej dawce wynoszącej 1 kg/ha, natomiast zalecana dawka przy jednorazowym stosowaniu wynosi 0,75 – 1 kg/ha.

Pierwszy zabieg można wykonać w początkowej fazie kwitnienia, natomiast drugi zabieg zaleca się przeprowadzić w fazie pełni kwitnienia. Preparat Signum^® 33 WG doskonale sprawdza się w zwalczaniu popularnej choroby, jaką jest brunatna zgnilizna wiśni.

Cykl rozwojowy brunatnej zgnilizny drzew pestkowych

Na porażonych pędach i gałęziach drzewa, znajdują się sporodochia o swoistym brodawkowatym charakterze. W takiej postaci zimują, aby wiosną wytworzyć zarodniki konidialne (konidia). Za pośrednictwem pręcików kwiatowych i znamion słupków, zarodniki powodują zakażenie kwiatów.

Grzybnia znajdująca się w porażonych kwiatach przedostaje się do gałęzi i pędów.
Owoce ulegają porażeniu najczęściej poprzez uszkodzone lub pęknięte skórki. Im bardziej dojrzałe owoce, tym ich podatność na porażenie brunatną zgnilizną drzew pestkowych wzrasta.

Choroba bardzo szybko się rozwija. Objawy choroby można zaobserwować w ciągu kilku dni. W bardzo krótkim czasie zniszczeniu może ulec znaczna część plonów.

Jakie są przyczyny brunatnej zgnilizny drzew pestkowych?

Do najważniejszych przyczyn występowania brunatnej zgnilizny drzew pestkowych zaliczamy:

• zainfekowane sadzonki drzew,
• zbyt duże zagęszczenie gałęzi w koronach drzew,
• pozostawione na drzewach mumie,
• opadłe i zgniłe owoce,
• ciepła i parna pogoda.

Ponadto zarodniki brunatnej zgnilizny drzew pestkowych bardzo łatwo przenoszą się za pośrednictwem kropel deszczu i wiatru.

Jakie są skutki rozwoju brunatnej zgnilizny drzew pestkowych?

Infekcje powodowane przez grzyb Monilinia laxa mogą powodować znaczne straty w plonie oraz w jakości plonu, w tym również już po zakończonych zbiorach gdy owoce znajdują się w przechowalni.

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych może powodować nawet całkowte zamieranie drzew.

Bibliografia

• Sapieha-Waszkiewicz, A., & Marjańska — Cichoń, B. (2005). Brunatna zgnilizna drzew pestkowych. Ogrodnik Polski. Magazyn dla Gospodarstw Ogrodniczych, (03).
• Broniarek-Niemiec, A. (2006). Brunatna zgnilizna drzew pestkowych. Sad Nowoczesny, 34 (04).
• Szewczyk, E. (1995). Brunatna zgnilizna drzew pestkowych. Rada: Rolnictwo, Aktualności, Doradztwo, Analizy. Miesięcznik Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach, (07-08).
• Grabowski, M. (2008). Brunatna zgnilizna drzew pestkowych. Działkowiec, (05), 62-63.
• Lukawska, A. J. (2009). Brunatna zgnilizna drzew pestkowych. Miesięcznik Praktycznego Sadownictwa Sad, (04).
• Grabowski, M. (2008). Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych i pestkowych. Hasło Ogrodnicze, (06).
• Grzyb, Z. S. (2003). Nie lekceważmy brunatnej zgnilizny drzew pestkowych. Owoce, Warzywa, Kwiaty Broniarek-Niemiec, A., & Bielenin, A. (2006). Uwaga na brunatną zgniliznę drzew pestkowych. Owoce, Warzywa, Kwiaty, (08), 22-23., (03), 13-14.