Septorioza plew pszenicy [Parastagonospora nodorum]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy pszenicy, pszenżyta oraz w mniejszym stopniu jęczmienia i żyta. Infekcje powodowane przez Phaeosephaeria nodorum mogą powodować znaczne straty w plonie od 50 do 60%, a także pogorszenie jakości ziarna (mniejsze, słabsze i lżejsze ziarno).

Okres wykrywania

Podczas całego okresu wegetacji, przy temperaturze 5 - 37°C. Optymalana temperatura porażenia wynosi 20 – 25°C. Rozwojowi septoriozy plew pszenicy sprzyjają również utrzymujące się opady oraz wysoka wilgotność w łanie, najczęściej po obfitej rosie, kiedy liście zbóż są wilgotne. Do wywołania infekcji wystarczy czas zwilżenia wynoszący 3 godziny. Przy sprzyjającej pogodzie inkubacja trwa od 7 do 14 dni.

Obraz choroby

Grzybnia patogenu może wrosnąć do okrywy ziarna, dlatego też pierwsze objawy choroby mogą być widoczne już na siewkach. Wiosną sprawca choroby początkowo poraża dolne liście roślin, a następnie przenosi się na górne liście, a także na dokłosie oraz kłos. Skutkiem porażenia zbóż są pojawiające się na liściach plamy, które początkowo są barwy żółtozielonej, a z czasem brązowieją, przybierając soczewkowaty kształt. Początkowo plamy posiadają charakterystyczną chlorotyczną obwódkę, natomiast w miarę starzenia stają się najczęściej jasnobrązowe. Plamy z czasem zlewają się ze sobą, obejmując również pochwy liściowe. Szczególnie silnie porażone liście zaobserwować można w czerwcu. Wówczas na powierzchni plam widoczne są piknidia, z których przy wilgotnej aurze wydostaje się wydzielina z zarodnikami konidialnymi. Liście, które uległy silnemu porażeniu mogą zamierać. Na plewach objawy choroby widoczne są w postaci nekrotycznych plam barwy czarnobrunatnej. Plamy najczęściej tworzą się od szczytu oraz przy brzegach plew, a następnie przenoszą się w kierunku osadki kłosowej. Niekiedy mogą pojawiać się również na dokłosiu. Porażone kłosy przybierają barwę brązową z lekkim odcieniem fioletu. Pod koniec dojrzewania na plewkach, między nerwami zaobserwować można ciemne piknidia.

Infekcji pierwotnej dokonują askospory oraz konidia. Przenoszenie patogenów może odbywać się poprzez materiał siewny. Mogą być również przenoszone na duże odległości przez wiatr oraz przez krople deszczu.

Wzmożone występowanie

• jednostronny płodozmian zbożowy (także kukurydza),
• zainfekowany materiał siewny,
• resztki pożniwne po zbożach,
• uprawa odmian krótkosłomych,
• za duża gęstość siewu,
• deszczowa pogoda.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• staranne przyoranie słomy zbóż i kukurydzy,
• stosowanie zaprawionego materiału siewnego,
• rozszerzenie płodozmianu,
• głęboka orka jesienna uniemożliwiające lub utrudniająca wydostanie się zarodników z resztek pożniwnych,
• niszczenie samosiewów,
• racjonalne nawożenie,
• dobór odmian odpornych na chorobę