Fuzarioza kłosów zbóż [Gibberella avenacea]

Fuzarioza kłosów zbóż – charakterystyka

Fuzarioza zbóż, znana także jako fuzarioza kłosów zbóż, jest chorobą roślin wywoływaną przez różne gatunki grzybów z rodzaju Fusarium, głównie przez Fusarium culmorum, Fusarium graminearum oraz Fusarium avenaceum.

Objawy występowania fuzariozy zbóż

Pierwsze oznaki choroby są widoczne na kłosach zbóż. Wczesne wyblaknięcie kłosów wskazuje na infekcję patogenem. W wilgotnych warunkach porażone kłosy pokrywają się nalotem, najczęściej o białawym zabarwieniu.

W przypadku silnego porażenia, zarodniki grzyba na plewach, plewkach, osadce kłosowej oraz wzdłuż źdźbła u nasady kłosa przyjmują odcień różowy lub czerwonawy. Ziarniaki również ulegają porażeniu, deformując się i wykazując obecność grzybni wraz z zarodnikami na ich powierzchni. Pokrój porażonych kłosów nie różni się niczym od pokroju kłosów zdrowych, jednak w miejscu widocznych objawów część, która uległa porażeniu jest zwężona.

Jak rozpoznać fuzariozę kłosów zbóż?

Pierwszymi symptomami fuzariozy zbóż jest blaknięcie kłosów i obecność białawego nalotu. W miarę rozwoju choroby, zarodniki grzyba przybierają różowy lub czerwonawy kolor, co stanowi charakterystyczny znak infekcji. Ponadto zakażenie fuzariozą kłosów zbóż powoduje zniekształcenie ziarniaków i zwężenie partii porażonych kłosów.

Jak wygląda fuzarioza zbóż?

Fuzarioza kłosów zbóż objawia się poprzez wyblaknięcie i zniekształcenie kłosów, a także obecność nalotu o różowym lub czerwonawym zabarwieniu.

Okres i miejsce występowania fuzariozy kłosów zbóż

Fuzarioza kłosów szeroko występuje w głównych rejonach uprawy zbóż. Rozwija się w okresie kwitnienia zbóż, zwłaszcza w warunkach wysokiej wilgotności powietrza i wysokich temperatur.

Kiedy może się pojawić fuzarioza zbóż?

Fuzarioza kłosów zbóż rozwija się kiedy średnia dobowa temperatura powietrza podczas kwitnienia pszenicy wynosi ok. 25°C (początek infekcji może zachodzić już powyżej 20°C) przy wilgotności powietrza 85–90%, przez co najmniej 24–40 godzin.

Fuzarioza kłosów zbóż – szkodliwość

Fuzarioza zbóż może powodować znaczne straty plonu oraz stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt z powodu tworzenia wysoko toksycznych mykotoksyn na ziarniakach.

Fuzarioza zbóż – zapobieganie

• stosowanie podorywki i głębokiej orki jesiennej,
• stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego,
• staranne przyoranie porażonej plantacji,
• racjonalne nawożenie polegające na stosowaniu odpowiednich ilości i proporcji między składnikami NPK,
• stosowanie zaprawionego materiału siewnego,
• rozszerzenie płodozmianu,dobór odmian odpornych.

Fuzarioza kłosów zbóż – zwalczanie

Zapobieganie pojawieniu się fuzariozy zbóż powinno rozpocząć się jeszcze przed siewem, poprzez stosowanie zapraw nasiennych. Kiedy choroba pojawi się w uprawie, należy bezzwłocznie zastosować odpowiednie fungicydy.

Skuteczne środki na fuzariozę zbóż

Do skutecznych środków na fuzariozę zbóż zalicza się fungicydy zawierające substancje z grupy triazoli. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie środki grzybobójcze je zawierające będą zarejestrowane do zwalczania fuzariozy kłosów.

Jakie uprawy atakuje fuzarioza kłosów zbóż?

Fuzarioza kłosów zbóż najsilniej rozwija się na zbożach ozimych a słabiej na zbożach jarych. Najczęstsza jest fuzarioza kłosów pszenicy ozimej oraz fuzarioza kłosów pszenżyta ozimego, natomiast rzadziej występuje fuzarioza kłosów jęczmienia.

Fuzarioza zbóż – cykl rozwojowy

Grzybnia fuzariozy kłosów zbóż może przezimować w resztkach pożniwnych oraz na ziarniakach i wraz z nimi przedostać się do podłoża w trakcie siewu. Kiedy warunki są odpowiednie, grzyby wytwarzają struktury zwane konidiami, które są przenoszone przez wiatr i kropelki deszczu. Konidia osadzają się na kłosach zbóż i wnikają do nich przez rany, szczeliny lub naturalne otwory. Po dostaniu się do wnętrza kłosa konidia rozwijają się i tworzą grzybnię, która rośnie w jego wnętrzu, powodując uszkodzenia tkanek.

Jakie są przyczyny rozwoju fuzariozy kłosów zbóż?

• jednostronny płodozmian,
• zainfekowany materiał siewny,
• pozostawione resztki pożniwne,
• nieracjonalne nawożenie,
• zbyt duża gęstość siewu.

Jakie są skutki rozwoju fuzariozy zbóż?

Rozwinięcie fuzariozy kłosów zbóż może doprowadzić do wytworzenia toksycznych mykotoksyn w ziarnie i w efekcie ogromnych strat w ilości i jakości plonów.