Rdza kukurydzy [Puccinia sorghi]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy kukurydzy – najlepsze warunki do porażenia roślin i rozwoju choroby sprawca znajduje w najcieplejszej, południowej części kraju. Infekcje powodowane przez Puccinia sorghi mogą powodować znaczne zmniejszenie plonu oraz pogorszenie jakości kiszonki.

Okres wykrywania

Choroba najczęściej pojawia się w drugiej połowie sezonu wegetacyjnego. Infekcjom sprzyja wysoka wilgotność powietrza powyżej 95% oraz temperatura powietrza w granicach od 18 do 20°C. Pierwsze objawy chorobowe występują już w czerwcu lub lipcu.

Obraz choroby

Objawy choroby zaobserwować można na całych nadziemnych częściach porażonych roślin w postaci podłużnych i poduszeczkowatych grudek urediniów długości od 1 do 3 mm, barwy od złocistobrązowej do cynamonowobrązowej. Uredinia pojawiają się po obu stronach liści, jednak w największej ilości występują na liściach dolnych. Znajdujące się bezpośrednim sąsiedztwie urediniów tkanki liściowe żółkną, a następnie obumierają. Przy dużym nasileniu obumierają całe liście. Z kolei jesienią po obu stronach liści zaobserwować można inny typ owocników – telia. Są one znacznie ciemniejsze – barwy od brązowoczarnej do czarnej. Podobnie, jak uredinia powstają pod skórką liścia, a dojrzewając powodują jej pękanie, po czym wydostają się z niej teliospory. Niewielkie porażenie pojedynczych liści najczęściej nie skutkuje obniżeniem plonu, jednak rośliny silnie zainfekowane charakteryzują się np. słabszym zaziarnieniem kolb.

Formą zimującą są teliospory, a miejscem ich zimowania są pozostawione na polu resztki po zbiorze kukurydzy. Źródłem infekcji może być także zakażona gleba oraz zarodniki, które pochodzą z żywiciela pośredniego – szczawika (Oxalis spp.). Zarodniki mogą być przenoszone na duże odległości przez wiatr oraz przez krople deszczu.

Wzmożone występowanie

• jednostronny płodozmian zbożowy (także kukurydza),
• zainfekowany materiał siewny,
• zainfekowana gleba,
• pozostawione resztki pożniwne,
• obecność na polu chwastów będących żywicielami pośrednimi rdzy,
• za duża gęstość siewu,
• nieracjonalne nawożenie.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• staranne i głębokie przyoranie resztek pożniwnych,
• stosowanie zdrowego i zaprawionego materiału siewnego,
• unikanie zbyt gęstego siewu,
• rozszerzenie płodozmianu – zachowanie 4-letniej przerwy w uprawie kukurydzy na tym samym stanowisku,
• eliminowanie chwastów będących żywicielami pośrednimi rdzy,
• racjonalne nawożenie,
• dobór odmian odpornych na chorobę.