Wciornastki [Thysanoptera]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy zbóż, roślin sadowniczych, ozdobnych oraz warzywnych i doniczkowych uprawianych w gruncie i pod osłonami. Szkodliwość Thysanoptera polega wysysaniu soku z komórek liści i kłosów. Miejsca uszkodzeń przebarwiają się na brązowo i usychają. Uszkadzając pąki kwiatowe i zawiązki owoców szkodniki obniżają plon oraz wartość handlową roślin. Część z nich może przenosić groźne choroby wirusowe.

Okres wykrywania

Szkodniki występują praktycznie przez cały okres wegetacji, zwłaszcza w warunkach upalnej i suchej aury. Chłody i opady deszczu powodują zmniejszenie ich populacji i ograniczenie szkód.

Opis szkodnika

Wciornastki to drobne owady o długości ciała nieprzekraczającej 2 mm, wśród których zaobserwować można zarówno formy uskrzydlone, jak również bezskrzydłe. Mają ciało koloru ciemnego, szarego, pomarańczowego lub czarnego. Posiadają aparat gębowy kłująco-ssący, który charakteryzuje asymetria. U form dorosłych na tułowiu widoczne są charakterystyczne 2 pary cienkich, podłużnych skrzydeł, których brzegi pokryte są strzępiną. Dorosły owad żyje od 2 do 4 tygodni, składając w tym czasie kilkadziesiąt jaj, z których wylęgają się larwy, a następnie kolejne postacie dorosłe. W jednym sezonie powstaje kilka pokoleń szkodnika. Z kolei w warunkach szklarniowych występuje od 12 do 15 pokoleń w roku. Cykl życiowy jednej generacji w temperaturze 15°C, 20°C, 25°C i 30°C wynosi odpowiednio: 44, 22, 18 i 15 dni. Wciornastki żerują na różnych częściach roślin, zwłaszcza na liściach, żywiąc się ich sokiem komórkowym. Objawy żerowania szkodników na liściach widoczne są w postaci niewielkich, punktowych, jasnych plam. W ten sposób szkodniki powodują deformacje roślin. Na świetle przejaśnienia nabierają srebrzystego połysku, a w niektórych miejscach zaobserwować można również ciemne odchody szkodników.

Przy dużym nasileniu szkodnika porażone liście zasychają, z kolei na kwiatach ozdobnych obecność wciornastków może prowadzić do skracania ich okresu kwitnienia. Wciornastki w stadium larwy lub poczwarki zimują w szczątkach liści lub w podłożu, a także na innych żywicielach pośrednich. Wciornastki mogą być przenoszone z wiatrem.

Wzmożone występowanie

• zainfekowany materiał siewny,
• obecność resztek pożniwnych,
• niska wilgotność powietrza.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• utrzymywanie odpowiedniej wilgotności powietrza w tunelach foliowych i w szklarniach,
• regularne lustracje plantacji,
• niebieskie tablice lepowe,
• odpowiednie warunki sanitarne,
• kultywacja i orka gleby w celu zmniejszenia populacji szkodników,
• niszczenie porażonych przez szkodnika fragmentów lub części roślin,
• dbanie o populację naturalnych wrogów wciornastków, m.in. dobroczynka wielożernego, dobroczynka szklarniowego lub dziubałeczka wielożernego,
• wykorzystywanie do uprawy zdrowego materiału nasadzeniowego.