Czym i jak prawidłowo przeprowadzić zabieg skracania zbóż?

Pytanie „skracać czy nie?” należy obecnie uznać za retoryczne. Wylegnięte zboże to przecież dla rolnika ogromna strata czasu, energii i pieniędzy nakierowanych na budowanie plonu. Dlatego zabieg skracania stał się obligatoryjnym posunięciem w uprawie zbóż.

Wyleganie roślin – czym jest i jak mu zapobiec?

Wyleganie roślin jest zjawiskiem trwałego pochylenia łanu lub jego części, które może doprowadzić do złamania się zbóż u podstawy źdźbła lub w obrębie poszczególnych międzywęźli. Objawia się to w postaci wylegania korzeniowego bądź źdźbłowego. W celu zapobiegania wyleganiu konieczne jest przeprowadzenie zabiegu skracania zbóż.

Główne przyczyny wylegania

Wyleganie roślin jest wywoływane przez różne czynniki. Wśród nich znajdują się przyczyny o podłożu genetycznym, meteorologicznym, agrotechnicznych oraz biotycznym. Natomiast głównym powodem wylegania zbóż są czynniki atmosferyczne. Pojawienie się intensywnych opadów deszczu z dodatkowym silnym wiatrem sprawia, że rośliny nie są w stanie utrzymać stabilności, szczególnie w okresie kwitnienia czy w fazie dojrzałości mlecznej. Równie ważne są genetyczne uwarunkowania, które mają związek z grubością ścianek źdźbła oraz z samą wysokością roślin, czyli długością źdźbła. W opisie odmian zwykło się zatem podawać informację o jej tendencji do wylegania.

Jednakże wzrost roślin w nieodpowiednich warunkach (np. złe stanowisko, zbyt gęsty siew, przenawożenie azotem) będzie powodował osłabienie wzrostu i rozwoju zbóż, a tym samym tendencję do jego wylegania. Wpływ na pogorszenie stabilności roślin mają także choroby. Infekcje ze strony patogenów doprowadzają bowiem do uszkodzeń podstawy źdźbła, co zdecydowanie sprzyja wyleganiu roślin.

Regulatory wzrostu i rozwoju roślin

W regulacji zbóż najczęściej stosowanymi substancjami są: CCC (chlorek chlormekwatu), chlorek mepikwatu, trineksapak etylu, proheksadion wapnia i etefon. Działanie środka na skracanie zbóż w głównej mierze opiera się na zahamowaniu elongacji, co ma zapobiegać wyleganiu. Regulatory dodatkowo korzystnie oddziałują na inne aspekty rozwoju roślin.

Korzyści ze skracania zbóż

Zabieg skracania ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa uprawy. Minimalizacja ryzyka wylegania to jednocześnie większa efektywność uprawy. Zabieg ma bowiem za zadanie zredukować odległość pomiędzy międzywęźlami, a także wpłynąć na pogrubienie źdźbła i rozwinięcie systemu korzeniowego. Skracanie zbóż to więc stabilność roślin, ale i plonu. Rośliny są zdecydowanie lepszej kondycji i wyrównane, pobierają też więcej składników pokarmowych i wody.

Dodatkowo dzięki wyrównaniu łanu przeprowadzenie kolejnych zabiegów nie będzie stanowiło problemu. Odpowiednio skrócone zboże bez problemu wyczeka zatem do żniw mimo występujących po drodze anomalii pogodowych.

Jak prawidłowo stosować regulatory wzrostu?

Na prawidłowość wykonanego zabiegu skracania wpływ ma kilka aspektów. Są to:

• temperatura w czasie zabiegu,
• zachmurzenie/obecność słońca,
• opady i wiatr,
• odpowiednia faza rozwojowa roślin,
• cechy odmianowe roślin uprawnych,
• poziom nawożenia azotowego,
• termin i gęstość siewu.

Termin zabiegu skracania zbóż

Odpowiednim momentem na zastosowanie regulatorów wzrostu w celu prawidłowego skrócenia zbóż jest faza BBCH 31, czyli faza pierwszego kolanka. Wzmocnienie pierwszego międzywęźla przekłada się bowiem na lepszą kondycję całej rośliny. W praktyce zabieg T1 i skracanie przypada na ten sam czas i wykonywane są w trakcie jednego przejazdu. W uprawach intensywnych drugie skracanie pszenicy powinno nastąpić w fazie liścia flagowego, aby wzmocnić i skrócić dokłosie.

Możliwe jest także opóźnione skracanie zbóż, jednak sytuacja ta dotyczy wyłącznie upraw ozimych, ponieważ zbyt późne wykonanie zabiegu w zbożach jarych może zahamować ich wykłoszenie. Dodatkowo tylko dobór właściwego preparatu pozwoli na osiągnięcie zamierzonych efektów w opóźnionym skracaniu zbóż.

Najbardziej kompletnym rozwiązaniem z grupy regulatorów wzrostu i rozwoju roślin jest Medax^® Max. To regulator z grupy inhibitorów biosyntezy giberelin, oparty na proheksadionie wapnia i trineksapaku etylu. Przeznaczony jest do upraw ozimych i jarych. Dodatkowo cechuje się szerokim oknem aplikacji oraz niezależnością od warunków pogodowych.

Jak się przygotować do zabiegu skracania zbóż?

Kwestia zasadności wykonywania tego zabiegu wraca każdego sezonu. Duża zmienność pogodowa w każdym roku wpływa na pojawianie się nowych pytań czy chęci poprawy wcześniejszych rozwiązań. Należy jednak brać pod uwagę, że zabieg skracania odgrywa rolę „polisy ubezpieczeniowej uprawy”, ponieważ nigdy nie wiadomo, co w danym sezonie może wystąpić na naszych polach oraz jakie czynniki mogą się pojawić i doprowadzić do masowego wylegania zbóż. Coraz szersze grono rolników docenia tę zależność, w związku z czym z roku na rok widać zwiększającą się ilość areału objętego zabiegiem skracania.

Etapy prawidłowego skracania zbóż za pomocą regulatorów wzrostu

W celu właściwego wykonania zabiegu skracania zbóż należy:

1. określić odpowiednią fazę rozwojową roślin na polu tak, aby zabieg wykonać we właściwym terminie,

2. ustalić obsadę roślin,

3. zaplanować intensywność nawożenia azotowego,

4. przeanalizować cechy odmianowe, które mogą mieć wpływ na wyleganie roślin,

5. ocenić ryzyko wylegania,

6. podjąć decyzję co do strategii regulacji i zdecydować, czy będziemy wykonywać jeden, czy dwa zabiegi,

7. wybrać produkt i w odpowiedniej dawce oraz terminie wykonać zabieg.