Ostatnia prosta w uprawie rzepaku: oceniamy stan plantacji
Rzepak jest jedną z najbardziej dochodowych upraw, dzięki czemu mimo potrzeby poświęcania mu dużej uwagi oraz wysokich nakładów cieszy się dużym zainteresowaniem i zajmuje ponad 95% areału uprawy wśród roślin oleistych. Ostatnie kilkadziesiąt lat cechował wzrost powierzchni i liczby gospodarstw zajmujących się uprawą rzepaku, co sprawiło, że jest on obecnie uważany za roślinę o największym tempie rozwoju.
Tegoroczne uprawy rzepaku
Przebieg początku sezonu wegetacyjnego przypominał sytuacje sprzed kilku lat, podczas gdy te ostanie przyzwyczaiły nas do wczesnej wegetacji i szybkiego rozwoju roślin. Wiosną 2023 roku rzepak po przezimowaniu był w dobrej kondycji. W okresie wzrostu pędu głównego i wykształcania pędów bocznych panowały znakomite warunki. W większości rejonów uprawy również okres kwitnienia był sprzyjający dla rzepaku.
Tegoroczna pogoda spowodowała jednakże zawirowania w pojawach zagrożeń. Żerowanie chowaczy łodygowych rozciągnęło się w czasie i wiązało z rzadko spotykanym w poprzednich sezonach występowaniem larw w ogonkach liściowych. Warunki pogodowe sprzyjały też porażeniom chorobami. Mimo to rzepak w tym sezonie jest w dobrej kondycji, a zapowiadana pogoda powinna umożliwić jego bezproblemowy zbiór na większości terenów.
Jakie są prognozy dla rzepaku?
Z uwagi na dobrą kondycję roślin plonowanie rzepaku powinno być na zadowalającym poziomie. Unijna jednostka monitorująca uprawy (MARS – Monitoring Agricultural ResourceS) podała, że tegoroczne plony rzepaku łącznie z rzepikiem w Polsce wyniosą 3,23 t/ha. W porównaniu do sezonu 2022 odnotujemy jednak spadek o 4,4% (w roku 2022: 3,38 t/ha), z kolei w zestawieniu z okresem 5-letnim osiągniemy zwyżkę o 5,9%. Niestety duża ilość nasion rzepaku w punktach skupu oraz wysokie plony mogą spowodować spore spadki cen w czasie żniw. Obecne notowania w stosunku do ubiegłorocznych propozycji już są niższe. Po przedstawieniu danych Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) dotyczących wyższych zasiewów kukurydzy i mniejszych soi w stosunku do deklaracji podawanych w marcu na giełdzie odnotowano wzrost cen rzepaku z deklaracją realizacji na sierpień na kwotę 435,75 euro/t (stan na 30.06.2023).
Uprawa rzepaku a opłacalność
Na opłacalność rzepaku składa się wiele czynników. Oczywiście wysokość kosztów produkcji, które stale rosną, nie napawa optymizmem. Mimo to opłacalność uprawy rzepaku jest wyższa od prowadzenia roślin zbożowych, z czego wynika stałe zainteresowanie rolników uprawami oleistymi.
Na opłacalność uprawy rzepaku wpływ mają również warunki jego wzrostu. Nie należy zapominać o odpowiednim przedplonie, terminie siewu czy gęstości rzepaku, ponieważ wszystkie te czynniki będą warunkować kondycję roślin, niezbędną do osiągnięcia wysokich plonów.
Kolejnym istotnym czynnikiem są ceny skupu. W ostatnich latach mogliśmy liczyć na wzrost cen rzepaku. W tym natomiast można się spodziewać niższych cen niż w ubiegłym roku. Według Wielkopolskiej Izby Rolniczej koszty uprawy rzepaku przygotowane w czerwcu 2023 roku pokazują ujemny wynik finansowy na poziomie –1266,75 zł [Rzepak – Kalkulacje – Wielkopolska Izba Rolnicza (wir.org.pl)]. Z kolei przewidywania ekspertów z banku Crédit Agricole pokazują, że ceny rzepaku na koniec roku 2023 osiągną poziom 2230 zł/t.
Niestety ceny skupu są elementem, na które rolnik nie ma wpływu. Tym zaś, na co możemy oddziaływać, jest dobór rozwiązań odmianowych, w których postęp umożliwi zwiększenie wydajności uprawy rzepaku. Udoskonalenie najważniejszych cech gwarantujących wysokie plony wykorzystano w odmianach rzepaku InVigor.
Kiedy przyjdzie pora na żniwa rzepaku?
Warunki wegetacji rzepaku w 2023 roku sprawiły, że można się spodziewać późniejszych żniw niż w ubiegłych latach. Rzepak potrzebuje czasu, aby łuszczyny znajdujące się na pędzie głównym, ale i wszystkich rozgałęzieniach bocznych mogły dojrzeć.W trwającym sezonie rozpoczęcie zbiorów rzepaku nastąpi zatem najprawdopodobniej w sierpniu. Długoterminowa prognoza pogody w większości regionów zapowiada obecność sprzyjających warunków umożliwiających dosuszenie do tego czasu nasion, a następnie bezproblemowe zbiory.
Jakie odmiany rzepaku ozimego wybrać na sezon 2023/2024?
Aby zabezpieczyć swój przyszłoroczny plon, warto już teraz pomyśleć o odmianie, która da sobie radę w podobnych warunkach. Doskonale w takim wypadku sprawdzą się odmiany rzepaku o wysokiej tolerancji na pękanie i osypywanie nasion. Cecha ta umożliwi spokojniejsze oczekiwanie na dojrzałość łuszczyn bez ryzyka ogromnych strat nasion. Jeśli nie postawimy na taką odmianę, konieczny będzie zabieg desykacji, czyli trzeba się będzie liczyć z kolejnym kosztem w produkcji rzepaku. Znakomitą trwałość łuszczyn można znaleźć u odmian rzepaku z linii InVigor . Są to odmiany mieszańcowe dopasowane do zróżnicowanych warunków klimatyczno-glebowych w naszym kraju.
